Jobs opportunities for Botany students

Students with a background in botany  have a wide range of career opportunities across government sectors, private companies, NGOs, research institutions, and international organizations. Here’s a detailed list of organizations that recruit botany graduates (B.Sc/M.Sc/Ph.D):

There are many prestigious institutions across India where a degree in botany is considered essential (or highly desirable) for recruitment, especially for research, teaching, and conservation-based roles.

1. Botanical and Plant Research Institutions

Institution	Positions	Area of Work	Educational Background
Botanical Survey of India (BSI)	Scientists, Scientific Assistant, Research Associate	Plant taxonomy, floristic studies, biodiversity conservation	Essential qualification: Botany/Plant Sciences
National Botanical Research Institute (NBRI, Lucknow)	Research Fellows, Scientists	Plant research, biotechnology, genetics	Recruits Research Fellows, Scientists with botany background
Tropical Botanic Garden and Research Institute (TBGRI, Kerala)	Researchers, Conservation Scientists	Biodiversity conservation, ethnobotany	Botanists often lead conservation and research projects
Institute of Bioresources and Sustainable Development (IBSD, Manipur)	Scientists, Research Associate, Project Fellow	Biodiversity research in Northeast India	Botanists essential for regional flora projects
Wildlife Institute of India (WII)	Research Fellows in ecology, biodiversity conservation	Scientific research, wildlife management, conservation biology, and capacity building	They offer various opportunities for students and researchers in the field of Botany, Agriculture.
Indian Agricultural Research Institute (IARI)	Research Scientist, Lab Assistant	Developing high-yield crop varieties, agricultural technologies, and training future scientists.	They offer various opportunities for students and researchers in the field of Botany, Agriculture.
Institute of Forest Genetics and Tree Breeding (IFGTB)	Project Assistants, Researchers	Exploring forest resources for potential bioactive compounds, Assessing the impact of climate change on forest ecosystems and developing mitigation strategies, Providing training and extension services to stakeholders in forestry and allied sectors.​	They offer various opportunities for students and researchers in the fields of botany, forestry, environmental science, and related disciplines

 

 2. Forestry and Environment Institutions

Institution	Positions	Area of Work	Educational background
Indian Council of Forestry Research and Education (ICFRE)	Scientists, Research Fellow, Technical Assistant, Project Fellow	Forest management, ecology	Botany essential for research roles
Forest Research Institute (FRI, Dehradun)	Scientists, Research Fellow, Technical Assistant, Project Fellow	Forestry, plant pathology, forest botany	Regular recruitment of scientists with botany
Wildlife Institute of India (WII, Dehradun)	Scientists, Research Fellow, Technical Assistant, Project Fellow	Wildlife, habitat conservation	Botanists needed for habitat vegetation studies
State Forest Research Institutes	Scientists, Research Fellow, Technical Assistant, Project Fellow	Forest ecology, biodiversity	Botanists recruited at state levels
Forest Departments (State and Central)	Forest Officer, Range Officer, Ecologist	Forest conservation and Protection	Through competitive exams like IFS or state-level forest exams.
Zoological Survey of India (ZSI)	Research Fellow (for plant-animal interaction studies)	Some ecological projects require botanists too	They offer opportunities for students having Botany background
National Biodiversity Authority (NBA)	Biodiversity Researcher, Project Associate	Works on conservation of biodiversity.	They offer opportunities for students having Botany background
Pollution Control Boards (CPCB/SPCB)	Environmental Officer	Environmental impact assessments related to vegetation.	They offer opportunities for students having Botany background

 

 3. Agricultural and Allied Research Institutes

Institution	Positions	Area of Work	Notes
Indian Agricultural Research Institute (IARI, New Delhi)	Scientists, Research Fellow, Technical Assistant, Project Fellow	Crop science, plant breeding	Botany background essential for many roles
Indian Council of Agricultural Research (ICAR)	Scientists, Research Fellow, Technical Assistant, Project Fellow	Agriculture, horticulture, genetics	Botanists recruited for agri-research
National Bureau of Plant Genetic Resources (NBPGR)	Scientists, Research Fellow, Technical Assistant, Project Fellow	Plant genetic diversity	Specialized botany/plant science roles
Central Plantation Crops Research Institute (CPCRI)	Scientists, Research Fellow, Technical Assistant, Project Fellow	Plantation crops, agroforestry	Botanists work on plant health, breeding programs
Department of Science and Technology (DST)	Scientists, Research Fellow, Technical Assistant, Project Fellow	Research as Plant Scientist	Higher Education with Botany background
Department of Biotechnology (DBT)	Scientists, Research Fellow, Technical Assistant, Project Fellow	Research Scientist	Specialized botany/plant science roles
Indian Space Research Organization (ISRO)	Scientists, Research Fellow, Technical Assistant, Project Fellow	Data interpretation in ecological and environmental parameters	Specialized botany/plant science roles

 

 4. College/Universities, Schools

Institution	Positions	Area of Work	Educational background
All Colleges in India having Science stream	Assistant Professor	Teaching, Research and Extension Work	Botany M.Sc with NET, SLET,SET/ Ph.D. essential
All Indian University	Assistant Professor, Associate Professor, Professor	Teaching, Research	Botany M.Sc/Ph.D. essential for faculty, project roles
Schools- State Govt., Central Schools (KV, Navodaya Vidyalaya, KVK etc.)	Science Teacher, PGT	Teaching & Extension Work	B. Sc, M. Sc essential

5. Statutory organization

Institution	Positions	Area of Work	Notes
Rubber Board India	Field Officer, Scientist	Extension work/ Field Survey, Research	Botany B. Sc/ M. Sc essential
Coffee Board	Development Officer	Extension of Coffee Cultivation, Industrial Collaboration, Plantation Management, Technology transfer	Botany M. Sc is essential
Tea Board	Development Officer	Development Officer Extension of Tea Cultivation, Industrial Collaboration, Plantation Management, Technology transfer	They offer opportunities for the students having Botany background
Coconut Board	Development Officer	Plantation management, extension, industrial collaboration	They offer opportunities for the students having Botany background
Tobacco Board	Development Officer	Plantation management, technology transfer, commercialization	They offer opportunities for the students having Botany background

6. Other Key Institutions

Institution	Area of Work	Notes
National Centre for Biological Sciences (NCBS, Bengaluru)	Plant biology, conservation science	Recruits botanists for ecological and genetic research
Ashoka Trust for Research in Ecology and the Environment (ATREE, Bengaluru)	Ecology, biodiversity conservation	Botanists required for conservation programs
Salim Ali Centre for Ornithology and Natural History (SACON, Coimbatore)	Habitat and vegetation studies	Botanists essential for ecological assessments
Arid Forest Research Institute (AFRI, Jodhpur)	Desert ecology and forestry	Botany background crucial for research

 

7. NGOs and International Organizations

Organization	Focus
WWF India	Conservation, Biodiversity Management
The Nature Conservancy (TNC)	Forest and habitat conservation projects
ATREE (Ashoka Trust for Research in Ecology and the Environment)	Research and community-based conservation
Greenpeace	Environmental activism and campaigns
United Nations Environment Programme (UNEP)	Global environment-related programs
Food and Agriculture Organization (FAO)	Agricultural sustainability projects

 8. Private Sector Companies

Company	Sector
Biotech companies (e.g., Biocon, Syngene)	Plant biotechnology, R&D
Agritech startups (e.g., Ninjacart, AgroStar)	Agri-advisory, sustainable farming solutions
Pharmaceutical companies (e.g., Himalaya, Dabur)	Herbal product R&D, Quality Control
Seed companies (e.g., Monsanto, Rasi Seeds)	Plant breeding, seed technology
Environmental consultancies (e.g., ERM, AECOM)	Environmental Impact Assessment (EIA), Restoration ecology

 

Special Note

✅ CSIR Labs like CSIR-NEIST (North East Institute of Science and Technology, Jorhat) and CSIR-NBRI often mention M.Sc. Botany as essential for research fellow and scientist posts.

✅ State Biodiversity Boards in almost every Indian state (like Assam State Biodiversity Board) also recruit candidates with botany qualifications for conservation-related work.

 Quick Tip

🔔 Students who want to expand their chances can build extra skills like:

• GIS and Remote Sensing
• Data analysis (especially ecological data)
• Biotech techniques (like plant tissue culture)
• Environmental Law and Policy

Emerging Areas (for startups/freelance)

• Plant-Based Product Startups (cosmetics, medicine, organic farming)
• Urban Gardening and Landscape Designing Firms
• Ecotourism and Biodiversity Consulting
• Scientific Writing and Publishing (botanical journals, online platforms)

You may like to know this 👉 Career Scope in Botany: Opportunities after B. Sc and M. Sc

Career Scope in Botany: Opportunities after B. Sc and M. Sc

Botany, the scientific study of plants, is a fascinating and essential branch of biological science. With growing global concerns such as climate change, biodiversity loss, and the need for sustainable agriculture, the importance of botanists has significantly increased for both the present and future world. A degree in botany, whether a Bachelor of Science (B.Sc.) or a Master of Science (M.Sc.), opens up a wide range of career opportunities in research, industry, conservation, education, and beyond.

Career Scope after B. Sc in Botany

Completing a B. Sc in Botany provides a strong foundation in plant biology, ecology, genetics, and environmental science. After graduation, students can either start working or pursue higher studies for better career prospects. Here are some career options available after B. Sc:

1. Teaching Jobs

• After completing B. Sc with Botany, a student may opt career as Teacher in schools upto class X in government and Private Sectors. Teaching is one of respectful job in this level of qualification.

2. Administrative job

• A B. Sc with Botany student is equivalent to choose career for all graduate level posts in government sectors, corporate and private sectors jobs.
• IAS, IFC, SSC etc. all graduate level and group 3 category jobs can be opted like other discipline.

3. Research Assistant

• Work in laboratories, botanical gardens, research institutes, or universities.
• Assist in plant research projects related to genetics, breeding, ecology, or conservation.

4. Laboratory Technician

• Work in educational institutions, pharma companies, agricultural firms, or research labs managing experiments and sample analysis.

5. Environmental Consultant

• Advise companies on environmental regulations and sustainable practices, often working on environmental impact assessments.

6. Botanical Surveyor

• Collect and analyze plant specimens for botanical gardens, research centers, and government projects like forest surveys.

7. Farming and Agricultural Industry

• Work in the agri-tech sector focusing on crop improvement, soil health management, and sustainable farming practices.

8. Science Content Writer

• Write articles, textbooks, blogs, and educational content related to plant science and environmental topics.

Career Scope after M. Sc in Botany

An M. Sc in Botany allows students to specialize in areas like plant pathology, taxonomy, biotechnology, ecology, and more. It opens doors to advanced research, teaching, and high-level industry roles. Career options include:

1. Research Scientist

• Conduct independent research in government organizations like CSIR, ICAR, BSI, DBT, or private biotech and pharma companies.

2. University/College Lecturer

• Teaching at undergraduate and postgraduate levels in colleges and universities after clearing exams like NET (National Eligibility Test).

3. Botanist in Botanical Gardens/Herbaria

• Manage and curate plant collections, contribute to conservation programs, and participate in public education initiatives.

4. Plant Biotechnologist

• Work in industries focused on genetic engineering, plant tissue culture, crop improvement, and biopharmaceuticals.

5. Ecologist or Environmental Scientist

• Work with NGOs, government bodies, or international organizations in conservation projects, ecosystem management, and restoration ecology.

6. Forest Officer/Range Officer

• After clearing exams like the Indian Forest Service (IFS) or state-level forest service exams, you can work in forest management and conservation.

7. Scientific Officer in Government Departments

• Positions available in Botanical Survey of India, Forest Research Institutes, Pollution Control Boards, etc.

Other Career Avenues

• Biodiversity Conservation Specialist
• Ethnobotanist
• Agricultural Officer
• Seed Technologist
• Paleobotanist (study of ancient plants through fossils)
• Patent Analyst (especially for biotech innovations)

Higher Studies and Specializations

After M. Sc, one can further pursue:

• Ph.D. in Botany or related fields for a research and academic career.
• Postgraduate diplomas in specialized areas like bioinformatics, floriculture, environmental management, or forestry.
• Certification courses in GIS (Geographic Information System), data analysis for ecological research, or plant biotechnology.

            Botany is not just about studying plants — it's about understanding life systems that sustain the planet. With a growing global focus on sustainability, biodiversity conservation, agriculture innovation, and climate resilience, the career opportunities for botany graduates are expanding every year. Whether you are passionate about research, teaching, conservation, or industry innovation, a degree in botany offers exciting and meaningful career prospects.

You may like to read this👉 Jobs opportunities for Botany students

Parthenium hysterophorus এবিধ ভয়ংকৰ আলহী উদ্ভিদ

Parthenium hysterophorus

এজোপা বিশেষ বিদেশী উদ্ভিদ যি বৰ্তমান ভাৰতত সন্ত্ৰাস সৃষ্টি কৰিছে আৰু অসমৰ চুকে কোণে এতিয়া এইবিধ উদ্ভিদ দেখা পোৱা যায়। আমি বহুতেই দেখিছো যদিও ইয়াক আওকাণ কৰিছো নতুবা সাধাৰণ উদ্ভিদৰ দৰেই ভাৱি আছো। কিন্তু উদ্ভিদ বিধৰ কথা জানিলে আপোনাৰ চকু কপালত উঠিব। আহক আজি জানো এই জোপানো কি উদ্ভিদ!

উদ্ভিদ বিধৰ বৈজ্ঞানিক নাম Parthenium hysterophorus L. যাক Congress grass, carrot weed, ragweed parthenium, বা famine weed বুলিও কোৱা হয়। উদ্ভিদ বিজ্ঞানত ইয়াক দ্বিবীজপত্ৰী উদ্ভিদৰ বেলিফুল বা Asteraceae নামৰ গোত্ৰত স্থান দিয়া হৈছে। এই বনজাতীয় উদ্ভিদ জোপাৰ উত্পত্তি আমেৰিকাৰ উষ্ণ অঞ্চল যেনে মেক্সিকো, আৰ্জেন্টিনা আৰু দক্ষিণ আমেৰিকাৰ দৰে ঠাইবোৰত হৈছিল বুলি জনা গৈছে।  কিন্তু বৰ্তমান এইবিধ উদ্ভিদ এছিয়া, আফ্ৰিকা আৰু অষ্ট্ৰেলিয়া আদি মহাদেশবোৰলৈ বিস্তৃতভাৱে বিয়পি পৰিৱেশ, কৃষি আৰু জনস্বাস্থ্যত ভয়াৱহ সমস্যা সৃষ্টি কৰিছে। অসমৰ জলবায়ুত সহজে খাপ খাব পাৰে কাৰণে এতিয়া ইয়াৰ বিস্তৃতি অসমৰ সকলো ঠাইতে দেখা গৈছে। বৰ্তমান এই উদ্ভিদবিধ অতি ক্ষতিকাৰক বুলি জনা গৈছে।

সাধাৰণতে এই উদ্ভিদ বার্ষিক বা তাতকৈ কম সময়ৰ বাবে হোৱা উদ্ভিদ। বৰ্তমান অথাৎ এপ্ৰিল মাহত এই উদ্ভিদ জোপা ফুলেৰে সৈতে দেখা গৈছে। ইয়াত দিয়া ছবিখন চায়েই উদ্ভিদ জোপাৰ চিনাক্ত কৰিব পাৰি। ইয়াৰ উচ্চতা ০.৫–২ মিটাৰ পৰ্যন্ত হয়। পাত সৰু আৰু আঙুলিৰ দৰে খাজ কটা, সেউজীয়া, ৰোমযুক্ত, আৰু বিকল্প পাত যুক্ত। পাত খন মুচৰি দিলে নাক জন জনাই যোৱা গন্ধ ওলাই। ইয়াৰ ফুলবোৰ সৰু, বগা ৰঙৰ, পুষ্পবিন্যাস capitula (৫ মিমি ব্যাস) ত গুচ্ছৰূপত দেখা যায়। বীজ ক’লা, পাখি-আকৃতিৰ, বগা আঁচল থকা (achenes), এজোপা গছে বছৰি প্ৰায় ২৫,০০০ টা বীজৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে।

বীজৰ বিস্তাৰণ বিভিন্ন মাধ্যম যেনে বতাহ, পানী, জন্তু আৰু মানুহৰ দ্বাৰা সহজে বিস্তৃত হয় যাৰ বাবে খুউব সোনকালে বৃহৎ অঞ্চল আগুৰি ধৰে। এই উদ্ভিদ জোপাই parthenin, phenolic acids আদি বিষাক্ত ৰাসায়নিক পদাৰ্থ এৰি দিয়ে যিয়ে আন উদ্ভিদৰ বাবে বিষাক্ত হয় আৰু বৃদ্ধিত বাধা প্ৰদান কৰাৰ লগতে  অন্য উদ্ভিদৰ উৎপাদন হ্ৰাস কৰে। সকলোতকৈ ভয়ানক কথাটো হৈছে স্থানীয় উদ্ভিদক উচ্ছেদ কৰি জৈৱ-বৈচিত্ৰ্য হ্ৰাস কৰি পৰিৱেশৰ ওপৰত কু-প্ৰভাৱ পেলায়।

মানুহৰ অতি আৱশ্যকীয় শস্য যেনে গম, ছয়াবীন, বাৰীৰ খেতি, ঘেহুঁ, মাহজাতীয় শস্য আদিৰ দৰে গুৰুত্বপূর্ণ শস্যৰ যথেষ্ট ক্ষতি সাধন কৰে। ঘাঁহ খোৱা প্ৰাণীৰ বাবে ই বিষাক্ত হয়। ইয়াক খালে গৰু-মহ, ছাগলী আদিৰ জন্তুৰ মুখত ঘাঁ সৃষ্টি হয়, ছালৰ বেমাৰ সৃষ্টি কৰে, তৃৰ্ণভোজী জন্তুৰ খাদ্য গুণাগুণ নষ্ট কৰে। গাইৰ গাখীৰ তিতা হয়।

এই উদ্ভিদে মানুহৰ স্বাস্থ্যৰ প্ৰতিও ভাবুকি আনিছে। এই উদ্ভিদৰ ৰেণুবোৰে মানুহৰ এলাৰ্জি, হাপানি, জ্বৰ, চৰ্ম ৰোগ আদি সৃষ্টি কৰাৰ উপৰিও কেন্সাৰৰ দৰে ৰোগৰো কাৰক বুলি গৱেষণাত প্ৰকাশ পাইছে।

 এই বিধ উদ্ভিদৰ অভিযোজন ক্ষমতা বহুত বেছি। যিকোনো পৰিৱেশত সহজে জীয়াই থাকিব পাৰে। খুউব সহজেই এই বিধ উদ্ভিদে নতুন ঠাইত অভিযোজন কৰি ল'ব পাৰে। পথৰ কাষ, বেয়া মাটি, পতিত ভূমি, আৰু কৃষিভূমিত সহজে বৃদ্ধি পায়।

 এই উদ্ভিদ নিয়ন্ত্ৰণ সামূহিক প্ৰচেষ্টাৰ দ্বাৰাহে কৰিব পাৰি। এই উদ্ভিদক নিয়ন্ত্ৰণ কৰিবলৈ ফুল ধৰা আগতেই হাতেৰে উঘালি পেলাব লাগে। এই উদ্ভিদৰ অৱস্থিতি গম পোৱাৰ লগে লগেই নিয়মিত ভাৱে উঘালি পেলালেহে নিয়ন্ত্ৰণ কৰাটো সম্ভৱ হয়। একোটা অঞ্চলত কেৱল এজন দুজন মানুহে নিয়ন্ত্ৰণৰ চেষ্টা কৰিলে সু-ফল পোৱা নাযায়। দেখা মাত্ৰকেই সকলোৱে ফুল নুফুলাৰ আগত ইয়াক উঘালি নষ্ট কৰাৰ বাহিৰে ভাল প্ৰতিকাৰ নাই।

অৱশ্যে ৰাসায়নিক ঔষধ ব্যৱহাৰ কৰিও নিয়ন্ত্ৰণ কৰিব পাৰি। Glyphosate, Atrazine আৰু Metsulfuron-methyl দৰে অপতৃণনাশক ব্যৱহাৰ কৰি ৰোধ কৰিব পাৰি। জৈৱিকভাৱেও এই উদ্ভিদৰ বৃদ্ধি নিয়ন্ত্ৰণ কৰিব পাৰি। ইয়াৰ ভিতৰত উল্লেখযোগ্য জৈৱিক কাৰকসমূহ হ'ল- 

Beetles: Zygogramma bicolorata (পাত খোৱা বিটল)।

Fungi: Puccinia abrupta (এক প্ৰকাৰৰ ফাংগাছ বা ভেকুঁৰ)।

Moths: Epiblema strenuana (ইয়াৰ পাত খোৱা পোক)।

উদ্ভিদ বিধৰ দুই এটা ধনাত্মক দিশো নথকা নহয়। ইয়াক পোক-পতঙ্গ নিয়ন্ত্ৰণৰ বাবে জৈৱিক কীটনাশক হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰে। ফুল নুফুলা গছবোৰ সঠিকভাৱে পচাই বিষাক্ত পদাৰ্থ হ্ৰাস কৰি জৈৱসাৰ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি।

গৱেণাত পোৱামতে এই উদ্ভিদৰ মেলেৰিয়া ৰোগ প্ৰতিৰোধ কৰিব পৰা গুণো আছে।

যি কি নহওক, এইবিধ উদ্ভিদ সমগ্ৰ বিশ্বৰ বাবে এতিয়া চিন্তাৰ কাৰণ হৈ পৰিছে।

IUCN য়ে এইবিধ উদ্ভিদক "বিশ্বৰ আটাইতকৈ ক্ষতিকাৰক বিদেশী প্ৰজাতি" ৰ তালিকাত অন্তর্ভুক্ত কৰিছে। এই উদ্ভিদে ভাৰত, অষ্ট্ৰেলিয়া, ইথিঅ'পিয়া, আৰু দক্ষিণ আফ্ৰিকাত বিশেষ সমস্যা ৰূপে থিয় দিছে।

অৰ্থনৈতিকভাৱেও এইবিধ উদ্ভিদে যথেষ্ট ক্ষতি কৰিছে। এই উদ্ভিদৰ আগ্ৰাসনে কৃষি আৰু স্বাস্থ্য খণ্ডত বছৰি বিলিয়ন ডলাৰৰ ক্ষতি।

ভৱিষ্যৎ শংকাঃ ভৱিষ্যতে এই মাৰাত্মক উদ্ভিদবিধে পৃথিৱীৰ সকলো ঠাই আগুৰি লোৱাৰ আশংকা কৰা হৈছে। জলবায়ু পৰিবৰ্তনৰ লগে লগে ইয়াৰ বিস্তাৰণ ক্ষিপ্ৰতৰ হ’বলৈ ধৰিছে। ইয়াৰ বিস্তাৰ নতুন অঞ্চললৈ হোৱাৰ সম্ভাৱনা অধিক।

এইবিধ উদ্ভিদ নিয়ন্ত্ৰণ কৰিবলৈ হলে ফুল ফুলাৰ আগতেই নষ্ট কৰি পেলাব লাগিব। এই কাম সকলোৱে একে সময়তে কৰিব লাগিব। সাধাৰণ জনসাধাৰণৰ অজ্ঞতা বা আওকাণৰ বাবে ইয়াক নিয়ন্ত্ৰণ কৰাটো বৰ্তমানে সম্ভৱ হৈ উঠা নাই। ইয়াৰ বাবে ব্যাপক সজাগতা সৃষ্টি কৰাটো অভিজ্ঞ লোকৰ দায়িত্ব। আহক আমি সকলো মিলি প্ৰকৃতিৰ শক্ৰ এই উদ্ভিদবিধ ধ্বংস কৰি পেলাওঁ।

কেৰিয়াৰ সৰ্ম্পকে অসমৰ ছাত্ৰ-ছাত্ৰী ছিৰিয়াছ নহয়

এজন বিশিষ্ট কেৰিয়াৰ পৰামৰ্শ দাতাই ভাৰতবৰ্ষৰ  কেইবাখনো ৰাজ্যত কেৰিয়াৰ সম্পৰ্কীয় কৰ্মশালাত সমল ব্যক্তি হিচাপে অংশগ্ৰহণ কৰি অকপটে স্বীকাৰ কৰিছে যে অসমৰ গৰিষ্ঠ সংখ্যক ছাত্ৰ-ছাত্ৰীয়ে নিজৰ কেৰিয়াৰ বিষয়ে সজাগ নহয় বা জানিবলৈ নিবিচাৰে। আনকি উপযাচি কোনোবাই কেৰিয়াৰ সম্পৰ্কীয় কথা ক'লেও জনাৰ আগ্ৰহ নাথাকে। যি নগণ্য সংখ্যক ছাত্ৰ-ছাত্ৰী কেৰিয়াৰ প্ৰতি সচেতন তেওঁলোকৰ বেছিভাগেই জীৱনত মান-মৰ্য্যাদা থকা জীৱিকা পাবলৈ সক্ষম হৈছে বুলি দাবী কৰিছে। তেখেতৰ কথাতে ভেজা দি মইও ক'ব বিছাৰিছো যে তেখেতৰ কথা ষোল্ল অনাই শুদ্ধ। তেখেতে যি খিনি কথা ভাৰতবৰ্ষৰ বিভিন্ন ঠাই ঘূৰি অনুভৱ কৰিছে আমি নিজেই পৰোক্ষভাৱে এনেধৰণৰ কামৰ সৈতে জড়িত হোৱা বাবে ৯৯ শতাংশ ছাত্ৰ-ছাত্ৰী কেৰিয়াৰ বিষয়ে যে সজাগ নহয় বা জনাৰ আগ্ৰহ নহয় সেইটো দেখিছো।

তেখেতৰ বক্তব্য প্ৰকাশ পাইছিল যে বিহাৰৰ শিক্ষাৰ্থীসকল কেৰিয়াৰ ক্ষেত্ৰত সকলোতকৈ সচেতন আৰু কৰ্মশালাত তেওঁলোকৰ কেৰিয়াৰ সৰ্ম্পকীয় সীমাহীন প্ৰশ্ন থাকে। নিজৰ জীৱন গঢ়িবলৈ কি কি পাঠ্যক্ৰম ল'ব লাগে বা কেনেধৰণৰ কৰ্মসংস্থাপনৰ বাবে কেনেধৰণৰ প্ৰস্তুতি লাগে সেই বিষয়ক সীমাহীন প্ৰশ্ন  তেওঁলোকৰ। সেইবাবেই হয়তো ভাৰতবৰ্ষৰ বিভিন্ন কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰৰ চাকৰিবোৰত বিহাৰৰ মানুহ পোৱা যায়। প্ৰশাসনিক বিষয়া বেছিভাগেই বিহাৰৰ হয়। কিন্তু আমাৰ অসমত নিৱনুৱা সমস্য়া বা সীমিত কমসংস্থাপন সুবিধা থকাৰ বাবে এই কেৰিয়াৰ সম্পৰ্কীয় আলোচনাবোৰত আগ্ৰহ বেছি হ'ব লাগিছিল, কিন্তু সেইয়া দুখজনকভাৱে কম। মনত ৰখাটো দৰকাৰ যে  উপযুক্ত পাঠ্যক্ৰম আৰু প্ৰস্তুতি নাথাকিলে এটা চাকৰি যোগাৰ কৰাটো সহজ নহয়।

জীৱনত সফলতা অৰ্জন কৰিবলৈ কেৱল পাঠ্যপুথিৰ জ্ঞান খিনিকেই লৈ থাকিলে নহ'ব। আজি দিনবোৰ হৈছে তথ্য-প্ৰযুক্তিৰে জয়জয়কাৰ দিন। যিকোনো এটা কাম কৰিবলৈ আজিকালি প্ৰযুক্তিৰ সহায় লোৱা হয় যাৰ বাবে বৰ্তমান প্ৰতিয়োগিতা কেন্দ্ৰিক সমাজত সময়ৰ লগত মিলাই আগবাঢ়ি যাব পাৰি। গতিকে এজন শিক্ষাৰ্থীয়ে নিয়োগকৰ্তাই প্ৰত্যাখ্যান কৰিব নোৱাৰাকৈ নিজকে কৌশলগত ভাৱে যোগ্য কৰি তুলিব লাগিব। 

আজিকালি অনলাইনৰ যোগেদি ঘৰতে বহি কিছুমান দৰকাৰী পাঠ্যক্ৰম কৰিব পাৰি। কম্পিউটাৰৰ বিভিন্ন ধৰণৰ চাটিফিকেট পাঠ্যক্ৰম কৰিব পাৰি। Google ৰ বহুতো বিনামূলীয়া পাঠ্যক্ৰম কৰিব পাৰি। ইয়াত ক্লিক কৰি চাব পাৰি। Massive Open Online Courses (MOOCs) পাঠ্যক্ৰম বিনামূলীয়াকৈ কৰিব পাৰি। এই পাঠ্যক্ৰমবোৰ কৰিলে চাটিফিকেট পোৱাৰ উপৰিও চাকৰি পাবলৈও সুবিধা হয়। BA/B.Sc পঢ়ি থাকোতেই এই পাঠ্যক্ৰমবোৰ কৰিব পাৰি আৰু এইটোৱেই উত্তম সময় হয়।  

উচ্চতৰ মাধ্যমিকত কলা শাখাত পঢ়ি ভবিষ্যতত উপলভ্য বিষয় আৰু চাকৰিৰ সুযোগ

জীৱনৰ কেৰিয়াৰ গঢ়িবলৈ উচ্চতৰ মাধ্যমিকৰ পাঠ্যক্ৰমৰ গুৰুত্ব অপৰিসীম। উচ্চতৰ মাধ্যমিকৰ ফলাফলৰ পৰাই ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলৰ ভৱিষ্যতৰ গতিপথ বহুখিনি নিৰ্ভৰ কৰে। গতিকে জীৱনত শিক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত সফলতা বুটলিবলৈ উচ্চতৰ মাধ্যমিক শাখাটোৰ ফলাফল খুবেই গুৰুত্বপূৰ্ণ।

ইতিমধ্যে লাখ লাখ ছাত্ৰ-ছাত্ৰীয়ে উচ্চতৰ মাধ্যমিক পৰীক্ষাত অবৰ্তীণ হ’ল। আৰু খুউব কম দিনৰ ভিতৰতে ফলাফল ওলাব। উচ্চ শিক্ষা গ্ৰহণ কৰিম বুলি বহু ছাত্ৰ-ছাত্ৰীয়ে লক্ষ্য স্থিৰ কৰিছে। বহুত ছাত্ৰ-ছাত্ৰীয়ে ইয়াৰ পাছত কি বিষয়ত স্নাতক শাখাত মেজৰ লৈ পঢ়িব সেইটো মনতে ভাৱি থৈছে। কিন্তু বহুতেই কি পঢ়িব এতিয়াও ভৱা নাই সেইটো জানো। ৰিজাল্ট ওলোৱাৰ পাছত দেখা যাব বুলিও বহুতেই গুণাগঠা কৰি আছে। তাৰে একাংশই ভাৱি আছে লগৰ কেইটাই যি লয় তাকে ল’ম ইত্যাদি ইত্যাদি।

মই নিজৰ অভিজ্ঞতাৰ পৰা কওঁ যিটো পঢ়িম বুলি ভাৱিছা সেইটো নিজেই ঠিৰাং কৰিব লাগে। দৰকাৰ হ’লে শিক্ষক বা কোনো কেৰিয়াৰ কাউন্সিলৰ সৈতে আলোচনা কৰাটো দৰকাৰ। উচ্চতৰ মাধ্যমিক শাখাত কোন কোন বিষয়ত দখল সবল হোৱাৰ লগতে অধিক ভাল লাগিছিল আৰু তাৰ ওপৰত কিমান জ্ঞান আহৰণ কৰিলে সেইটো নিৰ্ণয় কৰাটো খুবেই জৰুৰী। যদি কোনো বিষয়ত উচ্চ শিক্ষা লোৱাৰ লক্ষ্য আছে তেন্তে ভালপোৱাৰ লগতে ভালদৰে বিষয়বস্তুৰ তত্ব আহৰণ কৰা বিষয়টো নিৰ্বাচন কৰিলে বেছি ভাল ফলাফল দেখুওৱাব পাৰি। নিজৰ ইচ্ছা নথকা বিষয় এটা ল’লে ভৱিষ্যতে মনোযোগ দিবলৈ কঠিন হয়, ফলস্বৰূপে ফলাফল আশা কৰা ধৰণে নহ’বও পাৰে।

অৱশ্যে একাগ্ৰতা আৰু নিয়মানুবৰ্তিতা থাকিলে সফলতা অৰ্জন কৰিব পাৰি।

আজি এই লেখাটোত কলা শাখাত অধ্যয়ন কৰা ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলে উচ্চতৰ মাধ্যমিক উৰ্ত্তীণ হোৱাৰ পাছত কেনেধৰণৰ বিষয়ত অধ্যয়ন কৰি কি কি সুযোগ-সুবিধা আদায় কৰিব পাৰি তাৰ বিষয়ে কিছু আলোচনা কৰিবলৈ চেষ্টা কৰা হৈছে যাতে ইয়াৰ পৰা ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলৰ কিঞ্চিত হ’লেও উপকাৰ হয়।

কলা (Arts/Humanities) শাখাত উচ্চতৰ মাধ্যমিক (HS) সম্পন্ন কৰাৰ পিছত ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ বাবে বহুতো উচ্চ শিক্ষা গ্ৰহণৰ সুবিধাৰ লগতে চাকৰিৰ সুযোগ আছে। ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলে নিজৰ আগ্ৰহ আৰু লক্ষ্য অনুসৰি বিভিন্ন পাঠ্যক্ৰমত নামভৰ্তি কৰিব পাৰে।

১. উচ্চ শিক্ষাৰ বিকল্পসমূহ

কলা শাখাত উচ্চতৰ মাধ্যমিকৰ পিছত ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলে নিম্নলিখিত বিষয়সমূহত স্নাতক (B.A./B.F.A./B.S.W./LLB আদি) আৰু উচ্চতৰৰ পাঠ্যক্ৰম অনুসৰণ কৰিব পাৰে—

(ক) সাহিত্য আৰু ভাষা

সাহিত্য আৰু ভাষা অবিহনে কোনো জাতি নিজস্ব বৈশিষ্ট্যৰে জীয়াই থাকিব নোৱাৰে। সেয়েহে সাহিত্য আৰু ভাষা বিষয়ক অধ্যয়ন খুবেই জৰুৰী আৰু প্ৰজন্মৰ পাছত প্ৰজন্মই এই বিষয়ত অধ্যয়ন কৰি যাব লাগিব। এই বিষয়ত পঢ়ি উচ্চ শিক্ষিত হৈ সমাজৰ বিভিন্ন ক্ষেত্ৰত সেৱা আগবঢ়োৱাৰ সুযোগ আছে। তলত ইয়াৰ সম্যক তথ্য দিবলৈ চেষ্টা কৰা হৈছে-

বিষয়: অসমীয়া, ইংৰাজী, হিন্দী, সংস্কৃত, বিদেশী ভাষা (ফৰাছী, জাপানী ইত্যাদি) বিষয়ত অধ্যয়ন কৰিব পাৰি।

কৰ্মসংস্থাপনৰ সুযোগ: শিক্ষকতা, অনুবাদক, ব্লগাৰ, কণ্টেণ্ট ৰাইটাৰ, সংবাদদাতা, সম্পাদক আদি বিবিধ কৰ্ম সংস্থাপনৰ সুযোগ পোৱা যায়।

(খ) সমাজ বিজ্ঞান

মানুহ সামাজিক জীৱ। সমাজ অবিহনে মানুহৰ জীৱন নিসংগ আৰু নিৰস। আকৌ প্ৰত্যেক সমাজৰ ৰীতি-নীতি, পৰম্পৰা, খাদ্যাভাস, পৰিচালন আদি বেলেগ বেলেগ হয়। এই বৈচিত্ৰতাই মানৱ সভ্যতাক আগুৱাই যাবলৈ অধিক উপকৰণ দিয়ে। বেলেগ বেলেগ ভৌগোলিক পৰিসৰত বসবাস কৰা সমাজৰ জ্ঞান আৰু ইয়াৰ প্ৰয়োগ সমাজ বিজ্ঞান অধ্যয়নৰ পৰা জানিব পাৰি। তলত এই শাখাৰ কিছু বিষয় উনুকিয়াবলৈ চেষ্টা কৰা হৈছে-   

বিষয়: ইতিহাস, ভূগোল, ৰাষ্ট্রবিজ্ঞান, সমাজবিদ্যা, মানৱবিদ্যা আদি অধ্যয়ন কৰি কেৱল উচ্চ শিক্ষাই নহয় সমাজৰ বাবে কাম কৰাৰ অসংখ্য থল আছে।

কৰ্মসংস্থানের সুযোগ: শিক্ষকতা, চিভিল ছাৰ্ভিচ (UPSC, APSC), প্ৰশাসনিক বিষয়া, NGO কৰ্মী, গৱেষক, পৰামৰ্শদাতা আদিৰ দৰে সন্মাজনক পদবীত কাম কৰাৰ সুযোগ পোৱা যায়।

(গ) ৰাজনীতি আৰু আইন

আমাৰ দৰে গণতান্ত্ৰিক দেশত ৰাজনীতি আৰু দেশৰ আইন কানুনৰ বিষয়ে জনাটো খুবেই প্ৰয়োজন। আমাৰ দেশ সংবিধানৰ মতে চলে আৰু সংবিধানৰ প্ৰতিটো বিষয় সঠিক ৰূপত ৰূপায়ন কৰিবলৈ আইনৰ প্ৰয়োজন। গতিকে এই বিষয়ত অধ্যয়ন কৰি নিজে স্বাভলম্বী হোৱাৰ লগতে দেশৰ হকে কাম কৰাৰ গৌৰৱ অৰ্জন কৰিব পাৰি। তলত বিষয়সমূহত পঢ়িলে কমসংস্থাপনৰ সুযোগ পোৱা যায়-

বিষয়: ৰাষ্ট্রবিজ্ঞান, জন প্ৰশাসন, আইন (LLB)।

কৰ্মসংস্থানৰ সুযোগ: শিক্ষকতা, উকীল, ন্যায়াধীশ, চৰকাৰী অধিকাৰী, ৰাজনৈতিক পৰামৰ্শদাতা।

(ঘ) সাংবাদিকতা আৰু গণযোগাযোগ

গণতন্ত্ৰৰ চতুৰ্থ স্তম্ভ হৈছে সংবাদ মাধ্য়ম। সাংবাদিকসকলে গণতন্ত্ৰৰ প্ৰকৃত উদ্দেশ্যৰ সফলতা বা বিফলতাৰ খবৰ যথাসময়ত জনতাৰ ওচৰলৈ লৈ যাব পাৰে। সত্ আৰু সত্যনিষ্ঠ সাংবাদিকতাই সমাজৰ উন্নয়নত সহায় কৰাৰ লগতে দুৰ্নীতি, ভ্ৰষ্টাচাৰ নাশী এখন সুস্থ প্ৰগতিশীল সমাজ গঢ়াত অগ্ৰণী ভুমিকা লয়। তলৰ বিষয়সমূহ অধ্যয়ন কৰি এই ধৰণৰ কৰ্মৰ সৈতে নিয়োজিত হ’ব পাৰি-

বিষয়: গণ যোগাযোগ (Mass Communication), সাংবাদিকতা (Journalism) আদি পাঠ্যক্ৰম কৰিব পাৰে।

কৰ্মসংস্থানৰ সুযোগ: শিক্ষকতা, সংবাদ প্ৰতিষ্ঠান, নিউজ চেনেল, ৰেডিঅ' জকি (RJ), ইউটিউবাৰ, মিডিয়া পৰিচালক।

(ঙ) মনোবিজ্ঞান আৰু সমাজকল্যাণ

মানুহৰ মানসিক পৰিৱৰ্তন বিভিন্ন কাৰণে হয়। এই মানসিক পৰিবৰ্তনে কেতিয়াব নিজৰ লগতে পৰিয়াল তথা সমাজৰ ক্ষতি কৰে। আজিকালি মানুহৰ জীৱন ধাৰণ শৈলী সলনি হোৱাৰ বাবে সততে এনে ধৰণৰ মানসিক দুৰাৱস্থাই মানুহক পীড়া কৰিছেহি। গতিকে বৰ্তমান আমাৰ সমাজত মনোবিজ্ঞানীৰ প্ৰয়োজনীয়তা বাঢ়ি আহিছে। গতিকে ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলে এই বিষয়ত অধ্যয়ন কৰি নিজৰ কৰ্মসংস্থাপন সুনিশ্চিত কৰাৰ লগতে সমাজৰো কল্যাণ সাধন কৰিব লাগিব। তলত এনে বিষয়ৰ কিছু কথা আলোচনা কৰা হওক-

বিষয়: মনোবিজ্ঞান, সমাজকৰ্ম (Social Work - BSW, MSW)আদি অধ্যয়ন কৰিব পাৰি।

কৰ্মসংস্থানৰ সুযোগ: মনোবিদ, পৰামৰ্শদাতা (Counselor), সমাজকৰ্মী (NGO, UNICEF)।

(চ) দর্শন আৰু নৈতিকতা শিক্ষা

যুক্তি অবিহনে সত্য প্ৰতিষ্ঠা কৰিব নোৱাৰি। দৰ্শন অধ্যয়ন নকৰাকৈ সবল যুক্তি উপস্থাপন কৰিব নোৱাৰি। গতিকে সমাজত সত্যক সত্যৰ ৰূপত তুলি ধৰিবলৈ দৰ্শন শিক্ষাৰ প্ৰয়োজন। এই বিষয়ত আগবাঢ়ি যাবলৈ তলৰ বিষয়সমূহত অধ্যয়ন কৰিব পাৰি।

বিষয়: দর্শন, ধৰ্মীয় অধ্যয়ন, নৈতিকতা শিক্ষা।

কৰ্মসংস্থানৰ সুযোগ: অধ্যাপনা, ধৰ্মীয় সংগঠনৰ নেতৃত্ব, গৱেষণা।

 

 ২. চাকৰিৰ ক্ষেত্ৰ

উপৰত উল্লেখ কৰা চাকৰিৰ উপৰিও কলা শাখাত উচ্চ শিক্ষা গ্ৰহণ কৰি বিভিন্ন চৰকাৰী, ব্যক্তিগত আৰু আন্তৰ্জাতিক ক্ষেত্ৰসমূহত চাকৰিৰ সুযোগ পাব পাৰি। তলত কিছু ক্ষেত্ৰ উল্লেখ কৰা হৈছে-

(ক) চৰকাৰী চাকৰি

চিভিল ছাৰ্ভিচ: IAS, IPS, APSC, SSC, Railway, Banking, IBPS PO।

শিক্ষকতা: TET, NET, SLET পাছ কৰি শিক্ষক, অধ্যাপনা চাকৰি।

সামৰিক বাহিনী: NDA, CDS, অসম ৰাইফলছ, সেনাবাহিনী।

বেংক: IBPS Clerk, SBI PO, RBI Assistant

(খ) ব্যক্তিগত খণ্ড (Private Sector)

গণমাধ্যম: সাংবাদিক, সম্পাদক, কণ্টেণ্ট ৰাইটাৰ, YouTuber

আইন: উকীল, আইনী উপদেষ্টা।

মানৱ সম্পদ (HR): কোম্পানী মেনেজমেণ্ট, HR Administrator

(গ) স্ব-নিযুক্তি আৰু উদ্যোগ (Self-employment & Entrepreneurship)

শিল্প-সংস্কৃতি: নাট্যকলা, সংগীত, চিত্ৰকলা (BFA, MFA)।

ব্যৱসায়: উদ্যোগপতি, অনলাইন বিজনেছ, ব্লগিং, ফ্ৰিলেন্সিং।

মনোবিজ্ঞান: পৰামৰ্শদাতা (Counselor, Therapist)।

কলা শাখা শিক্ষাৰ্থীৰ বাবে বিভিন্ন ক্ষেত্ৰত উন্নতিৰ সুযোগ আছে। নিজৰ আগ্ৰহ, দক্ষতা, আৰু ৰুচি অনুসৰি সঠিক বিষয় বাছনি কৰিলে শিক্ষাৰ্থীয়ে সফল জীৱন গঢ়ি তুলিব পাৰে।

"সঠিক দিশত আগুৱাই যাওঁক, আপোনাৰ সপোন সফল হ'ব!"

Admission update for HS I

Darpan portal open: From 17th April 2025

Application period: From 17th to 24th April 2025

Preparation of merit list by school/College: 25th and 26th April 2025

Publication of merit list: 27th April 2025

Re-opening of darpan: 10th to 15th April 2025

Note: A student can choose maximum of 5 institutions during application.

To apply for admission you may visit here https://namrupcollege.edu.in

মেট্ৰিক পাছ কৰাৰ পিছত অধ্যয়ন কৰিব পৰা বিষয়/সুবিধাসমূহ (1)

মেট্ৰিক পৰীক্ষা দি উঠাৰ পাছত বহুত ছাত্ৰ-ছাত্ৰীয়ে উচ্চতৰ মাধ্যমিক শাখাত কি অধ্যয়ন কৰিব তাক লৈ বিমোৰত পৰে। বহুতে এই দুমোজাৰ মাজত থাকোতেই ৰিজাল্ট ওলাই যায়, তাৰ পাছত বিষয় নিৰ্বাচন কৰি নোৱাৰি লগৰকেইজনে যিটো লয় তাকে লৈ অধ্যয়ন কৰে যদিওবা বেলেগ কিবা বিষয়ত বেছি ভাল ফলাফল দেখুৱাব পাৰিলেহেতেঁন। মেট্ৰিক (HSLC) পাছ কৰাৰ পিছত বিষয় বাছনি কৰোঁতে নিজৰ আগ্ৰহ, দক্ষতা, আৰু ভৱিষ্যতৰ লক্ষ্যৰ বিষয়ে চিন্তা কৰাটো অতি প্ৰয়োজনীয়। সঠিক বিষয় বাছনিৰে শিক্ষাৰ্থীজনে নিজৰ ব্যক্তিগত আৰু পেচাগত জীৱনত সফলতা লাভ কৰিব পাৰে।

আমি মেট্ৰিক বুলি কোৱা বা HSLC (High School Leaving Certificate) পৰীক্ষাত উৰ্ত্তীণ হোৱা শিক্ষাৰ্থীৰ আগত বিভিন্ন শাখা আৰু বিষয় পঢ়াৰ সুযোগ থাকে। সঠিক বিষয় বাছনিয়ে শিক্ষাৰ ভৱিষ্যৎ আৰু জীৱিকাৰ ক্ষেত্ৰত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে। মেট্ৰিকৰ পাছত পঢ়িব পৰা প্ৰধান তিনিটা শাখা যেনে - বিজ্ঞান (Science), কলা (Arts) আৰু বাণিজ্য (Commerce) বিষয়ৰ সুবিধাসমূহ উল্লেখ কৰা হৈছে—

 1. বিজ্ঞান (Science):

উপযুক্ত শিক্ষাৰ্থী: যিসকল শিক্ষাৰ্থীৰ গণিত, বিজ্ঞান, প্রযুক্তিৰ ক্ষেত্ৰখনৰ প্ৰতি আগ্ৰহী তেওঁলোকে মেট্ৰিক পাছ কৰাৰ পাছত বিজ্ঞান শাখাটো নিৰ্বাচন কৰিব পাৰে।

ভৱিষ্যতৰ সুবিধাসমূহ:

চিকিৎসা আৰু প্ৰযুক্তিবিদ্যা: চিকিৎসক (MBBS, BDS, BAMS), ইঞ্জিনিয়াৰ (B.Tech, B.E), ফাৰ্মাচিষ্ট আদি হোৱাৰ সুযোগ।

গৱেষণা আৰু বিজ্ঞান : B.Sc., M.Sc. কৰি বিজ্ঞানৰ ক্ষেত্ৰত গৱেষণা আৰু অধ্যাপনা।

ডিফেন্স আৰু এয়াৰনটিক্স: NDA, বিমান চলাচল (Pilot, Aeronautical Engineering) আদি ক্ষেত্ৰত সুযোগ।

2. কলা (Arts):

উপযুক্ত শিক্ষাৰ্থী: যি সকল শিক্ষাৰ্থীয়ে নিন্মোক্ত কেৰিয়াৰ প্ৰতি আগ্ৰহী তেওঁলোকে উচ্চতৰ মাধ্যমিক শাখাত সমাজ বিজ্ঞান, ইতিহাস, সাহিত্য, দৰ্শন, অৰ্থনীতি, ৰাজনীতি বিজ্ঞান আদি বিষয় নিৰ্বাচন কৰি কলা শাখাত অধ্যয়ন কৰিব পাৰে।

ভৱিষ্যতৰ সুবিধাসমূহ:

অসামৰিক সেৱা আৰু প্ৰশাসন (Civil service and administration): UPSC, APSC আদি পৰীক্ষাৰ বাবে উপযোগী। ভাৰতীয় প্ৰশাসনিক বিষয়া হিচাবে নিযুক্তি পাব পাৰি।

শিক্ষা আৰু গৱেষণা (Education and Research): ভৱিষ্যতে উচ্চ শিক্ষা যেনে B.A., M.A., Ph.D. কৰি কলেজ, ইউনিভাৰছিটি, স্কুল আদিত শিক্ষকতা কৰাৰ উপৰিও বিভিন্ন গৱেষণা প্ৰতিষ্ঠানত গৱেষণা কৰিৰ সুবিধা পোৱা যায়।

সাংবাদিকতা আৰু সাহিত্য (Mass Communication, Journalism)- ভালদৰে বিষয়বস্তু জ্ঞান আয়ত্ব কৰি লেখক, ব্লগাৰ আদি হোৱাৰ সুযোগ আছে।

আইন: LLB কৰি উকীল, ন্যায়াধীশ বা আইনী পৰামৰ্শদাতা হোৱাৰ সুযোগ।

3. বাণিজ্য (Commerce):

উপযুক্ত শিক্ষাৰ্থী: যিসকল শিক্ষাৰ্থী একাউণ্টিং, মেনেজমেণ্ট, ফাইনেন্স আদি বিষয়ত আগ্ৰহী বা নিন্মোক্ত চাকৰি বা সেৱাসমূহৰ প্ৰতি আগ্ৰহী তেওঁলোকে উচ্চতৰ মাধ্যমিক শাখাত বাণিজ্য শাখাত অধ্যয়ত কৰিব পাৰে।

ভৱিষ্যতৰ সুবিধাসমূহ:

ব্যৱসায় আৰু উদ্যোগ: MBA, BBA, কোম্পানী পৰিচালনা আদি।

চাৰ্টাৰ্ড একাউণ্টেণ্ট (CA): উচ্চ আয়যুক্ত পেচা।

বেংকিং আৰু বিনিয়োগ: SBI PO, IBPS, Stock Market, Finance Analyst আদি।

 

"নিজৰ আগ্ৰহ অনুসৰি সঠিক বিষয় বাছনি কৰক আৰু উজ্জ্বল ভৱিষ্যতৰ দিশে আগবাঢ়ক!"